ئەنۋەر بايتۇر بۇ ئەسەر 1988- يىلى مىللەتلەر نەشرىياتى تەرىپىدىن نەشر قىلىنغان 1- نەشرى 2- باسمىسىغا ئاساسەن تورغا يوللاندى. بسم اللە الر خمن الرخيم (ناھايتى شەپقەتلىك ۋە مېھرىبان ئاللانىڭ ئىسمى بىلەن باشلايمەن) موللا مۇسا سايرامى ئەي مەۋجۇتلۇغى زۆرۈر بولغان ئاللا! چەكسىز ۋە تەڭداشسىز ھەمدۇ- سانا ساڭا خاسدۇركى، ھەممە مەخلۇقلىرىڭغا كەڭرى رىزقى ۋە ئېھسان سەندىندۇر. سېنىڭ ئۇلۇغ زاتىڭ يەككە- يىگانىدۇر. ھەممە سۈپ ...

موللا مۇسا سايرامى ۋە ئۇنىڭ «تارىخى ئەمىنيە» سى موللا مۇسا سايرامى (تولۇق ئىسمى، موللا مۇسا بىننى موللا ئەيسا خوجا سايرامى) 1836- يىلى 8- ئاينىڭ 23- كۈنى ئاقسۇ ۋىلايىتىدىكى باي ناھىيسىگە تەۋە سايرام رايونىنىڭ ئانىقىز كەنتى توغايلا مەھەللىسىدە (ھازىرقى توخسۇن يېزىسى ئانىقىز كەنتى توغايلا مەھەللىسى) بىر دىنى ئۆلىما ئائىلىسىدە دۇنياغا كەلگەن. ئۇ يېقىنقى زاماندا يۇرتىمىزدىن چىققان ئۇلۇغ ئالىم ۋە دىنى ئۆلىما، مو ...

يەكەن خانلىقىنىڭ خاقانى - سۇلتان ئابدۇرەشىدخان ھەققىدە ئابدۇرەشىدخان سەئىدخاننىڭ چوڭ ئوغلى بولۇپ ، كىچىكىدە سەرسان - سەرگەردانلىقتا كۆپ ئازاب تارتقان . 1533 - يىلىدىن 1559 - يىلىغىچە تەختتە ئولتۇرغان . كېيىن دادىسىنىڭ يېنىغا قايتىپ كەلگەن . سەئىدخان ئۇنى ناھايىتى ئەتىۋارلىغان ھەمدە ئالىملارنى تەكلىپ قىلىپ ئۇنىڭغا دەرس ئۆتكۈزگەن . تارىخچى مىرزا مۇھەممەد ھەيدەر ئەينى ۋاقىتتا ئۇنىڭ ئەڭ يېقىن دوستى ۋە ياخشى ئۇس ...

ئەخمەت مۆمىن تارىمى قىسقىچە مەزمۇنى: مەزكۇر ماقالىدە ئۇرخۇن ئۇيغۇر خانلىقى يىمىرىلگەندىن كېيىن ئۇرخۇن ئۇيغۇرلىرىنىڭ قانداقتۇر تەشكىلسىز ھالدا ھەر تەرەپكە كۆچمەستىن، بەلكى تەشكىللىك ھالدا ئىككى يۆنىلىش بۇيىچە غەربكە ۋە جەنۇبقا كۆچكەنلىكى، ئاخىرىدا خانلىقنى قايتا قۇرۇش ئۈمىدى يوققا چىققاندىن كېيىنلا ئاندىن ئۇلارنىڭ بىرقىسمىنىڭ يېڭى ھاكىمىيەت ــــ گەنجۇ ئۇيغۇر خانلىقىنى قۇرغانلىقى مۇھاكىمە قىلىنىدۇ. تەخمىنەن م ...

ئىدخىل. گ. سېتىۋارد (كانادا) چىڭگىزخان رەھبەرلىكىدىكى مۇڭغۇل قوشۇنلىرىنىڭ ئەينى ۋاقىتتا ئوتتورا ئاسىيانى كونترول قىلىۋالغان قىتان خانلىقىغا شىددەتلىك ھوجۇمغا ئۇتۇش نەتىجىسىدە،  تارىم ۋادىسىدىكى قىتان خانلىقىنى قوللىغان بىر قىسىم ئۇيغۇر ئەمەلدارلار ئائىلە تاۋاباتلىرى ۋە ئەسكەرلەرنى باشلاپ تاڭغۇت خانلىقى(غەربى شىيا) غا پاناھ ئىزدەپ بارىدۇ. بۇ ۋەقە 1218-يىلى يۇز بەرگەن. تاڭغۇت خانلىقى مۇڭغۇللار تەرىپىدىن ھالاك ...