ئوتۇنچى مەھمۇد ئاتا قەسىدەسى
(مەسنەۋى)
پىروفېسسور دوكتور ئابدۇرەئوپ تەكلىماكانىي
(1)
* * *
ئى، ئوتۇنچى مەھمۇد* ئاتا!
شەنىڭگە ئەڭ مۇناسىپ ھەمدۇ سانا!
چۈنكى، سەن ئاماننىساخان نەفسىينىڭ ئاتاسى،
ئاماننىساخان بولسا،
* * *
ئۇيغۇر مۇقام-كۈيلەرى ۋە تەكىستلەرىنىڭ رەتلەگۈچىسى،
قوغداغۇچىسى،
مۇقامشۇناسلىق ئىلمىنىڭ ئۇستادى، ئەڭ كاتتاسى.
* * *
نە قەدەر شەرەپ ئاماننىساخانغا ئاتا بولماق،
نە قەدەر ئامەت پىير كامىل ئۇستادغا دادا بولماق.
* * *
(2)
* * *
ئون ئالتىنجى ئەسىر ئۇيغۇر يۇرتى ئاپتاپ-قۇياشلىق،
بىپايان زەمىن مۇنبەت، ئوخشايدۇر زەپ گۈرۈج- ئاشلىق.
* * *
دولان خەلقى ئەمگەكچان، ئىجادچان ھەم خۇش تەبىئەت،
ھەر ئىشىدا جىلۋەلەنەر بىر بىلىك، بىر مەئرىپەت.
* * *
ئاتىزلىقلاردا ياڭرايدۇر كۈندۈز تۈگەمەس ناخشا،
پەنجىرەلەردىن تەشىپ چىقار ئاخشام كۈي- مۇزىكا.
* * *
ماڭالاغانلىكى ئادەم ئۇسسۇل ئوينار بىمالال،
گەپ قىلالاغان ئىنسان ئەيتار شوخ ناخشا ھەر ئامال.
* * *
تۇغۇلدى مۇشۇنداق گۈل-گۈل مۇھىتتا ئاماننىسا،
كۈلدى ئاتا مەھمۇدنىڭ دىلى شادلىقتىن پەيز راسا.
* * *
«ئوقۇيمەن» دەدى قىز ئوقۇش ياشىغا يەتىپ- يەتمەي،
بىلگەننى يازاتتى يەرگە، تامغا «قەغەز بەر» دەمەي.
* * *
«تەنبۇر ئالىپ بەرسەڭىز»* دەدى ئۇ كىچىكلا تۇرۇپ،
تال ئوتۇننى تەمسىل قىلىپ، ئاڭا زەخمەكلەر ئۇرۇپ.
* * *
شاديانە بولدى كۆڭۈلدىن، يۈرەكتىن قوللادى خوپ،
قىزىنىڭ قىزىقىش- رىغبەتىنى بايقاغان مەھمۇد.
* * *
دەمەدى «قىز بالاغا نە كەپتۇ كۈي-ساز ئۆگرەنىش،
كىر قارا لىباس ئىچرە، بۇرچۇڭ كورلۇڭ بەندە بولۇش».
* * *
پەرزەنتنىڭ دەگەنىن تەييار قىلدى ھايالسىز ئاتا،
ئىلىم ئۆگرەنەرنى توسۇشنى بىلگەچكە چوڭ گۇناھ.
* * *
(3)
* * *
ئۆگرەندى ئۆزلۈكىدىن كەچە-كۈندۈز ئاماننىسا،
ئاشۇ نە كومپيوتەر، ئۈندىدار، يانفون يوق زاماندا.
* * *
«ئوقۇيمەن» دەپ ئىستانبۇل، بەيجىڭ، پارىژغا كەتمەدى،
نە باكلاۋىر، ماگىستىر، دوكتور شەپكەسىن كەيمەدى.
* * *
تاللاشى بولدى ئۇنىڭ ئائىلە مائارىپ، شۇنداق،
قازاندى ئەمەلدە دۇنياۋى سەۋىيە مۇشۇنداق.
* * *
ئوتۇنچى مەھمۇد ئاتا ئىدى ئۆيدە يەتەكچىسى،
نەۋائىي، زەلىلىي ئەسەرلەرى بولدى دەرسلىكى.
* * *
دولان كۈي- سەنئەتى ئىدى ھەيدەكچىسى ئەلبەتتە.
ئۇيغۇر مۇقام- مەشرەپلەر مەسلەكداش ئەمەلىيەتتە.
* * *
ئون ئۈچ ياشتا مەزمۇت شائىرە يەتىلدى نەفسىي،
پەنجگاھنى ئاڭلاپ پادىشاھ بولدى ھەيرانەسى*.
* * *
(4)
* * *
ئائىلە مائارىپى تۈم مائارىپلار ئاناسى،
ئۆزلۈكىدىن ئۆگرەنىش بىلىشنىڭ ھوسۇل داداسى.
* * *
ئۇنىۋەرسىتىت شەرت ئەرمەستۇر مەئرىپەتلەنىشتە،
ئۇنۋان ئالىش چوقۇم ئەرمەستۇر مەدەنىيلەشىشتە.
* * *
ئەرمەس قۇرۇق گەپ بۇ مەن دەۋالغان كاسامغا ئۇرۇپ،
يا توقۇلغان چۆچەك ئەرمەس بىر كىمسە چىققان توقۇپ.
* * *
ئەنە ئاماننىساخان مەھمۇد نەفىسىيدۇر شاھىت،
ئوتۇنچى مەھمۇد ئاتا بولۇر ئاغدۇرۇلماس پاكىت.
* * *
مەھمۇد ئاتا! سەنىڭ بىلەن پارلاق قەدىمىي دولان،
سەن بىلەن غۇرۇرلۇق ھەر ئاتا، ھەر بىر ئۇيغۇر ئوغلان.
* * *
سەن ئۇيغۇر ئائىلە مائارىپىنىڭ سەركەردەسى،
سەنكى پەرزەنت تەربىيەلەشنىڭ نەمۇنەكەردەىسى.
* * *
ئۆي مائارىپى بۈگۈن ياڭى قىممەت بىلەن زاھىر،
ئۆزلۈك ئوقۇش ئەلنى قىلۇر نەفىسىيلەرگە قادىر.
* * *
كۆڭۈلدىن كۆڭۈلگە يول، مەڭگۈ ئەستلەر سەنى ئۇيغۇر،
سەن باشلاغان ئۆگرەتىش نەق بىزگە مىراس ئۇدۇمدۇر.
* * *
(5)
* * *
ئويلاپ قالدىم ھاسىلات مول تارىخلىق ئۆتمۈشۈمنى،
باھالادىم بىر ئۆمۈرلۈك باسقان يول كەچمىشىمنى.
* * *
ھەركىم كاشغەرىي بولۇپ كەتەلمەس ئەرتە يا ئۆگۈن،
ئوتۇنچى مەھمۇد بولالماغاندىن چىقار نە يەكۈن؟!
* * *
2017-يىل7-دىكابىر، كاشغارىيە.
2020-يىل 3-ئىيۇن، كالىفورنىيە.
ئىزاھاتلار:
* ئوتۇنچى مەھمۇد: «ئاماننىساخان مەھمۇد ئاتلىق بىر ئوتانچىنىڭ قىزى ئەردى» (قاراڭ: ئىسمەتۇللاھ مۆئجىزىي: «تەۋارىخى مۇسىيقىييۇن»، قوليازما، 35-بەت، يۇقىرىدىن 3-4-قۇرلار. بەيجىڭ مىللەتلەر نەشرىياتى 1982-يىل نەشرى).
* «ئول ئايدىكى: ‹مەن تەنبۇر چالىشنى بىلمەسمەن. ئۇشبۇ قىزىمىز ماڭا تەنبۇر ئالىپ بەرىڭ دەپ خەفا قىلىپ ئالدۇردى. قىزىم چالىدۇر› دەپ ئەردى» (ئالىندى: يۇقىرىقى قوليازما ئەسەر، 35-بەت)
* «ئاماننىساخان تەنبۇرنى كەلتۈرۈپ، پەنجگاھ مۇقامىغا ئانداغ چالدىكى، سۇلتان ئابدۇررەشىد خان ھەيران قالدى»(ئالىندى: يۇقىرىقى قوليازما ئەسەر، 35-بەت، تۆۋەندىن 6-5-4- قۇرلار)
ئىلاۋە: بۇ ئەسەر پىروفېسسور دوكتور ئابدۇرەئوپ تەكلىماكانىي تەرىپىدىن ئوتتۇرىغا قويۇلغان «ھازىرقى زامان ئۇيغۇر يازىقىنىڭ تەكلىماكان ئىملا قائىدەسى (لايىھە)» بويىچە يېزىلغان بولۇپ، ئاپتورنىڭ ئەمگىكىگە ھۆرمەت يۈزىسىدىن ئاكادېمىيە تور بېتىدە ئەينەن ئىلان قىلىندى.
